ЗАҲМАТИ ВАТАНДӮСТОНАИ ШУМО ДАР САҲИФАҲОИ ТАЪРИХИ КИШВАР БО ҲАРФҲОИ ЗАРРИН САБТ МЕГАРДАД

СУХАНРОНИИ ПЕШВОИ МУАЗЗАМИ МИЛЛАТ ЭМОМАЛӢ РАҲМОН ДАР ВОХӮРӢ БО БУНЁДГАРОНИ НБО «РОҒУН», ШАҲРИ РОҒУН, 28-УМИ СЕНТЯБРИ СОЛИ 2024
Муҳтарам бунёдгарони Неругоҳи барқи обии «Роғун»!
Ҳозирини гиромӣ!
Ҳамаи шумо хуб дарк мекунед, ки Неругоҳи барқи обии «Роғун» барои расидан ба истиқлоли энергетикии Тоҷикистон, рушди устувори иқтисодии мамлакат, баланд бардоштани сатҳу сифати зиндагии мардум ва пешрафту ободии Ватанамон заминаи устувор мегузорад. Мо «Роғун»-ро беҳуда иншооти тақдирсози аср эълон накардаем. Аз ин рӯ, ҳарчи зудтар ба анҷом расондани сохтмони Неругоҳ ва пурра ба истифода додани иқтидорҳои он барои кишвари мо аҳамияти ҳаётӣ дорад. Вобаста ба ин, бори дигар таъкид менамоям, ки ҷараёни корҳои сохтмонӣ бо истифода аз шароиту имкониятҳои иқтисодиву молиявӣ ва техникаву технологияҳои замонавӣ, инчунин, бо риояи стандартҳои байналмилалӣ бояд тезонда шуда, иқтидорҳои навбатии Неругоҳ, ҳатман, дар муҳлатҳои муқарраргардида ба истифода дода шаванд.
Қобили зикр аст, ки тавассути ду агрегати аввали Неругоҳ аз солҳои 2018-2019 то имрӯз 7,5 миллиард киловатт/соат неруи барқ истеҳсол гардида, ба низоми ягонаи энергетикии кишвар интиқол дода шудааст. Дирӯз, ҳамчунин, хатти интиқоли барқи 220-киловолта аз дастгоҳи тақсимоти пӯшидаи элегазии Неругоҳи барқи обии «Роғун»» то зеристгоҳи «Роғун» ба истифода дода шуд.
Ҳозирини гиромӣ!
Дар соли 2023 барои идомаи корҳои сохтмонӣ дар Неругоҳи «Роғун» аз ҳисоби буҷети давлатӣ 2,6 миллиард сомонӣ пешбинӣ шуда буд, вале, бо мақсади боз ҳам тезондани раванди корҳо, Ҳукумати мамлакат иловатан 2,6 миллиард сомонӣ ҷудо намуд. Яъне, соли гузашта барои бунёди иншооти мазкур 5,2 миллиард сомонӣ равона карда шуд. Ҳамчунин, дар соли 2024 барои идомаи корҳои сохтмонӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағи 2,8 миллиард сомонӣ пешбинӣ гардидааст. Аммо, бо мақсади ҳарчи бештар вусъат додани корҳои сохтмону васлгарӣ дар ин иншоот, то ба имрӯз, яъне дар нуҳ моҳи соли ҷорӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ қариб 3,5 миллиард сомонӣ пардохт гардидааст. Дар маҷмуъ, давоми солҳои 2008-2024-ум Ҳукумати мамлакат барои анҷом додани корҳои сохтмону барқарорсозии Неругоҳ аз ҳисоби буҷети давлатӣ ва дигар сарчашмаҳо зиёда аз 42,5 миллиард сомонӣ маблағ равона намудааст.
Ҳоло дар сохтмони иншооти Неругоҳ зиёда аз 17 ҳазор нафар коргарону кормандони муҳандисиву техникӣ фаъолият мекунанд, ки ин шумора нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 3 ҳазор нафар зиёд мебошад. Шумораи мошину механизмҳое, ки дар сохтмон истифода мешаванд, ба 3843 расонда шудааст, аз ҷумла давоми солҳои 2023-2024 ба майдони сохтмон 400 мошину механизмҳои нави пуриқтидор ворид карда шудаанд.
Тавре маълум аст, корҳои сохтмонии Неругоҳ ба лотҳои алоҳида тақсим шудаанд, ки амалисозии онҳо ба ҳамдигар вобастагии мустақим дорад. Яъне, қафомонӣ дар яке аз лотҳо боиси қафомонии корҳо дар дигар самтҳо мегардад. Аз ин лиҳоз, зарур аст, ки фармоишгар – Ҷамъияти саҳҳомии «Неругоҳи барқи обии Роғун» ва намояндаи фармоишгар – Ширкати «Трактебел», ташкил ва таъмини босуботи ҷараёни корҳоро дар байни лотҳо боз ҳам беҳтар танзим ва ҳамоҳанг созанд.
Бунёди сарбанд, ки аз иншооти муҳими Неругоҳ ба ҳисоб меравад, ба зиммаи ширкати «Вибилд»-и Италия вогузор шудааст. Мо имрӯз шоҳиди он гардидем, ки корҳои бетонхобонӣ дар таҳкурсии ядрои сарбанд ва галереяҳои он тибқи лоиҳа ба анҷом расида, дар маҷмуъ, 300 ҳазор метри мукаабро ташкил додаанд.
Таъкид менамоям, ки, бо вуҷуди корҳои то имрӯз анҷомдодашуда, ширкати «Вибилд»-ро зарур аст, ки бо истифода аз боду ҳавои мусоид тамоми тадбирҳои амалиро андешида, дар моҳи августи соли 2025 ба сатҳи 1110 метр баланд бардоштани сарбандро таъмин намояд. Дар ин самт ширкатро зарур аст, ки корҳоро бо реҷаи шабонарӯзӣ роҳандозӣ ва шумораи мошину механизмҳоро бамаротиб зиёд карда, бо истифодаи самараноки хатти конвейерӣ ва дигар роҳҳои ҳамлу нақл захираи ҳаҷми зарурии маводи сарбандро таъмин созад.
Корҳои сохтмонии иншооти соҳили рост аз ҷониби ширкати ватании «Тоҷикгидроэлектромонтаж» дар доираи лоти 3 иҷро гардида истодаанд. Бояд гуфт, ки нақби сохтмонии қабати чорум, нақбҳои сементатсионӣ, нақбҳои нақлиётии Т-23 ва Т-39 ба иншооти аввалиндараҷаи лоти мазкур шомил мебошанд. Тибқи лоиҳа, корҳои нақбканӣ, бетонхобонӣ, сементатсионӣ ва корҳои заминӣ бо мустаҳкамсозии фарози кӯҳҳо дар баромадгоҳи нақбҳои обпарто идома доранд. Ширкати «Тоҷикгидроэлектромонтаж»-ро зарур аст, ки корҳои васлу насби оҳанфулузот, инчунин, мустаҳкамсозии баромадгоҳи нақби сохтмонии қабати чорумро дар соҳили рост вусъат бахшида, барои таъмини бехатарии сарбанд дар сатҳи 1110 метр корҳои сохтмони нақби обпартои қабати чорумро дар муҳлати на дертар аз моҳи майи соли 2025 ба анҷом расонад. Иҷрои корҳои лоти 4 дар иншооти обқабулкунаки доимӣ, нақбҳои обрасон ва сементатсионӣ, толори мошинҳо бо нақбҳои ҷабанда ва бинои трансформаторҳо аз ҷониби ширкатҳои пудратӣ «Тунел Садди Ориёно» ва «Заводи таҷрибавии механикӣ»-и шаҳри Норак босуръат идома дорад. Корҳо дар иншооти зеризаминӣ вобаста ба қисмати соҳил низ идома ёфта, то ба имрӯз корҳои нақбканӣ ва мустаҳкамкорӣ дар се шахтаи обрасон ва чор шахтаи дарвозаҳо пурра ба анҷом расонда шудаанд. Ҳамчунин, иҷрои корҳои бетонхобонӣ дар иншооти ёрирасон дар мавзеи агрегатҳои якуму сеюми бинои трансформаторҳо идома доранд. Ширкатҳои масъулро зарур аст, ки дар муҳлатҳои муқарраргардида ва бо сифати баланд анҷом додани корҳои бармаҳали лоти 4-ро таъмин намоянд.
Бори дигар хотирнишон менамоям, ки мо «Роғун»-ро барои Ватани азизамон, мардуми шарифи Тоҷикистон ва барои садсолаҳо бунёд карда истодаем. Бинобар ин, корҳо бояд дар дараҷаи олӣ, бо истифода аз технологияҳои муосир ва мутобиқ ба стандартҳои байналмилалӣ анҷом дода шаванд.
Таъкид месозам, ки ба мустаҳкаму устувор будани сарбанди баландтарини иншооти гидроэнергетикии дунё бояд эътибори махсус дода шавад. Маҳз бо ҳамин мақсад, то имрӯз дар иншооти Неругоҳ 3390 асбоби санҷишу ченкунӣ васлу насб карда шудааст. Такроран таъкид менамоям, ки барои иншооти Неругоҳ бояд маводу масолеҳи аълосифати сохтмонӣ ва таҷҳизоти ҷавобгӯ ба стандартҳои байналмилалӣ истифода карда шаванд. Дар ин ҷода зарур аст, ки шароиту имкониятҳои дар озмоишгоҳи марказии сохтмон фароҳамгардида пурра истифода гарданд.
Сохтмончиёни муҳтарам!
Аз оғози давраи кӯчондани аҳолии минтақаи зериобшавандаи Неругоҳи барқи обии «Роғун» то ба имрӯз, ки дувоздаҳ солро дар бар мегирад, 3212 оила дар марҳалаҳои якум ва дуюм аз ноҳияи Нуробод ва шаҳри Роғун кӯчонда шудааст. Оилаҳои зикршуда ба шаҳру ноҳияҳои Данғара, Рӯдакӣ, Файзобод, Турсунзода, Роғун ва Нуробод кӯчонда шуда, бо манзилҳои нави доимӣ ва қитъаҳои замини наздиҳавлигӣ таъмин карда шудаанд. Шароити зиндагӣ дар маҳалҳои нави зист, ҷараёни бунёди хонаҳои истиқоматӣ, иншооти ёрирасон ва масъалаҳои иҷтимоии оилаҳо таҳти назорати доимӣ қарор доранд.
Аз соли 2011 то соли 2024, тибқи номгӯи иншооти сохташаванда, аз ҳисоби маблағҳои мутамаркази буҷетӣ 882 миллион сомонӣ сарф гардидааст. Маблағи зикршуда барои бунёди иншооти инфрасохторӣ дар мавзеъҳои нави зист, гузарондани корҳои таҳқиқотию лоиҳакашӣ, ҷуброни арзиши хонаҳои истиқоматӣ ва дигар молу амволи муҳоҷирон, инчунин, амалисозии чорабиниҳо оид ба омода намудани минтақаи зериобшавандаи Неругоҳи «Роғун» харҷ шудааст.
Чорабиниҳои дигари омода намудани минтақаи зериобшаванда, яъне кӯчондани хатҳои интиқоли барқ, таҷзияи зериистгоҳҳо, хатҳои алоқа ва роҳҳо идома доранд. Аз ҷумла, дар доираи сохтмони роҳи мошингарди Роғун – Обигарм – Нуробод, ки ҳоло бомаром идома дорад, масъалаҳои кӯчондани роҳҳои минтақаи зериобшавандаи соҳили рост дар ҳудуди шаҳри Роғун ва ноҳияи Нуробод пурра ҳалли худро меёбанд. Арзиши умумии лоиҳаи бунёди роҳ ва пули 920-метра беш аз 4,3 миллиард сомониро ташкил медиҳад. Вобаста ба татбиқи марҳалаи навбатии корҳои сохтмони Неругоҳ, хусусан то сатҳи 1185 метр бардоштани сарбанд ва обгирии обанбор, нақшаи кӯчондани аҳолӣ барои солҳои 2021-2025 бояд сари вақт амалӣ карда шавад.
Ҳозирини гиромӣ!
Ҳукумати мамлакат дар баробари аз ҳисоби буҷети давлатӣ мунтазам маблағгузорӣ намудани сохтмони Неругоҳи «Роғун», ҷиҳати ҷалби маблағҳои иловагӣ бо Бонки ҷаҳонӣ ва дигар шарикони рушд тадбирҳои мушаххас андешида истодааст. Дар натиҷаи ҳамкориҳои судманд, то ба имрӯз созишномаҳои қарзии имтиёзнок бо Бонки исломии рушд ба маблағи 150 миллион доллари ИМА ва Фонди саудии рушд ба маблағи 100 миллион доллар ба имзо расонда шудаанд. Дар баробари ин, қарорҳои мусбат ҷиҳати ҷудо намудани 100 миллион доллар аз ҷониби дигар фондҳои арабии рушд, аз ҷумла Фонди ОПЕК оид ба рушди байналмилалӣ, Фонди рушди Кувайт, Фонди Абу-Забӣ ва Фонди амонатӣ ва трастии Италия қабул гардидааст. Ҳоло бо мақсади бастани созишномаҳои қарзӣ гуфтушунидҳо бо онҳо ба марҳалаи анҷомёбӣ расидаанд.
Корҳо дар самти ҷалби маблағҳои грантӣ аз Бонки рушди Осиё ва қарзҳои имтиёзнок аз Бонки сармоягузории Аврупо ва Фонди Қатар идома доранд. Инчунин, гуфтушунидҳо ҷиҳати ба имзо расондани созишномаи грантӣ бо Бонки ҷаҳонӣ ба маблағи 650 миллион доллар ва созишномаи қарзӣ бо Бонки осиёии сармоягузориҳои инфрасохторӣ ба маблағи 500 миллион доллар идома ёфта истодаанд.
Дар ҷараёни сафари мо ба Созмони Милали Муттаҳид масъалаи ҳарчи зудтар оғоз намудани маблағгузории лоти 1 бо директори амалиётии Бонки ҷаҳонӣ баррасӣ гардид ва бо натиҷаҳои мусбат анҷом ёфт.
Сохтмончиёни муҳтарам!
Ҳозирини гиромӣ!
Бо мақсади дар муҳлатҳои муқарраргардида анҷом додани корҳои сохтмони Неругоҳи барқи обии «Роғун», таъмин намудани сифати онҳо ва ба истифода супурдани иқтидорҳои навбатии Неругоҳ иҷрои супоришҳои зерин ҳатмӣ ва зарур мебошад:
1. Шурои нозирони Ҷамъияти саҳомии кушодаи «Неругоҳи барқи обии «Роғун» барои боз ҳам вусъат бахшидани иҷрои корҳо дар бунёди Неругоҳ тадбирҳои қатъӣ ва саривақтӣ андешад.
2. Ситоди ҷумҳуриявӣ оид ба сохтмону баистифодадиҳии иқтидорҳои «Неругоҳи барқи обии Роғун» иҷрои ҳатмии корҳоро тибқи ҷадвали тасдиқгардида дар сатҳи зарурӣ ба роҳ монад. Дар ин раванд, ҳамоҳангсозии корҳо барои баланд бардоштани сарбанд дар моҳи августи соли 2026 то сатҳи 1150 метр ва дар моҳи августи соли 2027 то сатҳи 1175 метр таҳти назорати қатъӣ қарор дода шавад.
Махсус таъкид менамоям, ки андешидани тадбирҳои зарурӣ ҷиҳати то моҳи августи соли 2027 ба 1175 метр расондани баландии сарбанд масъалаи афзалиятнок мебошад.
Тибқи қарордод бо ширкати «Фойт», васлу насб ва корҳои омодасозии агрегати навбатӣ дар тирамоҳи соли 2026 пешбинӣ гардидаанд.
3. Ҷамъияти саҳомии кушодаи «Неругоҳи барқи обии «Роғун» дар ҳамбастагӣ бо пудратчиёни лотҳои 2, 3, 4 иҷрои корҳоро вобаста ба баланд бардоштани сарбанд то сатҳи 1110 метр ва ба истифода додани нақби сохтмонии қабати 4-ум дар муҳлатҳои муайянгардида таъмин намояд.
4. Вазорати молия бо истифода аз ҳамаи имконияту манбаъҳо барои пардохти саривақтии маблағи корҳои анҷомёфта, хариди масолеҳ барои сохтмон, таҷҳизот ва сӯзишворӣ тадбирҳои зарурӣ ва саривақтӣ андешад.
5. Кумитаи меъморӣ ва сохтмон назорати сифати корҳои сохтмонро дар доираи қарордодҳои басташуда тақвият бахшида, сари вақт аз ташхиси давлатӣ гузарондани лоиҳаҳои пешниҳодшавандаро таъмин созад.
6. Гурӯҳи татбиқи лоиҳаҳои сохтмони иншооти энергетикӣ ҷиҳати ҳамоҳангсозии корҳо бо Комиссия оид ба гузарондани озмунҳои байналмилалӣ, вазорату идораҳои дахлдор, ширкатҳои машваратӣ, гурӯҳи коршиносон, Бонки ҷаҳонӣ ва дигар шарикони рушд тадбирҳои заруриро роҳандозӣ намояд.
7. Муассисаи давлатии «Мудирияти минтақаи зериобшавандаи Неругоҳи барқи обии «Роғун» якҷо бо Вазорати молия, Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои интиқолдиҳанда ва қабулкунандаи муҳоҷирон кӯчондани аҳолиро аз минтақаи зериобшаванда дар сатҳи баланд ба роҳ монанд. Ҳамчунин, ҷиҳати бо кор таъмин намудани шахсони кӯчондашуда, ташкили курсҳои касбомӯзӣ барои онҳо, инчунин, ба оилаҳои кӯчондашуда ҷудо намудани қитъаҳои замин барои ташкили хоҷагиҳои деҳқонӣ мусоидат намоянд.
8. Хадамоти алоқа якҷо бо Ҷамъияти саҳомии «Тоҷиктелеком» ва дигар ташкилотҳои дахлдор кӯчондани хатти алоқаи махсуси нуриву нахиро аз минтақаи зериобшаванда дар муҳлатҳои муайянгардида таъмин созад.
9. Вазорати нақлиёт, Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ ва Маркази татбиқи лоиҳаҳои таҷдиди роҳҳо сари вақт ва бо сифати баланд ба анҷом расондани лоиҳаи бунёди роҳи мошингарди Роғун – Обигарм – Нурободро таъмин намоянд. Ҳамчунин, зарур аст, ки бунёди пули 920-метра аз болои обанбори Неругоҳи «Роғун» тезонда шавад.
10. Хадамоти назорати давлатии бехатарии корҳо дар саноат ва соҳаи кӯҳкорӣ барои пешгирӣ кардани ҳолатҳои садамавӣ дар иншоот ва таъмин намудани бехатарии кормандони сохтмони Неругоҳ чорабиниҳои иловагиро роҳандозӣ намуда, назоратро дар ин самт тақвият бахшад.
Бунёдгарони муҳтарами Неругоҳи «Роғун»!
Ҷараёни воқеии корҳои сохтмон нишон медиҳад, ки шумо – бунёдгарони ин сохтмони тақдирсоз, дар ин майдони нангу номуси миллӣ бо эҳсоси баланди ватандориву ватанпарастӣ заҳмат кашида истодаед. Заҳмати шабонарӯзиву ватандӯстонаи шумо дар саҳифаҳои таърихи навини кишвар бо ҳарфҳои заррин сабт мегардад. Зеро неругоҳи «Роғун» як қадами бузург дар ҷодаи расидан ба истиқлоли энергетикии Тоҷикистони маҳбубамон, рушди устувору босуръати давлати соҳибистиқлоламон, ободии Ватани аҷдодиамон ва муҳимтар аз ҳама, бамаротиб беҳтар гардидани шароити зиндагии мардумамон ба ҳисоб меравад.
Шумо ҳамеша дар ёд дошта бошед, ки мардуми шарифи Тоҷикистон – хурду бузурги мамлакат, интизори ҳарчи зудтар ба анҷом расидани бунёди ин иншооти сарнавиштсоз ва дар орзуи дидани пирӯзии коргарону мутахассисони Неругоҳ мебошанд. Яъне, ҳарчи зудтар ба анҷом расондани бунёди Неругоҳ, пеш аз ҳама, ба манфиати мардумамон мебошад.
Мову шумо дар ояндаи наздиктарин ба яке аз ҳадафҳои стратегии миллиамон – бартараф кардани мушкилоти зиндагии халқамон ва боз ҳам ободу пешрафта гардондани Тоҷикистони азизамон мерасем.
Ба ҳар яки шумо барои расидан ба рӯзҳои боз ҳам беҳтару босаодат саломатӣ ва барори кор орзу менамоям.
Саломат бошед!