ОТАШИ ОЛИМПӢ ВА ОТАШИ ҶАНГАЛ. ОЁ LA28 МУҚОБИЛАТ КАРДА МЕТАВОНАД?

 
Лос-Анҷелес чанд рӯзи охир дар иҳотаи сӯхторе қарор дорад, ки 24 нафарро ба коми худ кашид, 160 километри мураббаъ ҳудуди шаҳр ва 10000 иншоотро хароб кард. Сӯхтор идома дорад ва омодагиву доир кардани Бозиҳои олимпии соли 2028 зери суол аст. Хароҷоти барқарорсозӣ феълан 135 миллиард доллар ҳисоб карда шудааст ва қобилияти шаҳр барои баргузории бузургтарин чорабинии варзишии ҷаҳон мавриди таҳқиқи ҳамаҷониба қарор дорад.
Ҳарчанд ҳеҷ яке аз 80 иншооти олимпии банақшагирифташуда аз сӯхтор осеб надидааст, наздик шудани сӯхтор ба маконҳои калидӣ, монанди клуби “Country Riviera” барои мусобиқаи голф, минтақаи фароғатии ҳавзаи “Сепулведа” барои мусобиқаи камонварӣ ва велосипедронию скейтбозӣ нигарониҳо ба бор овардааст. Саймон Чадвик, профессори соҳаи варзиш ва иқтисоди ҷаҳонии Мактаби тиҷоратии Скема, ҳушдор додааст, ки вазъият, бешубҳа, даҳшатнок аст ва Кумитаи тадорукоти Лос-Анҷелес-2028 (LA28) шояд натавонад ба Бозиҳои олимпӣ пурра омода шавад. Талафоти ҷонӣ сангин аст ва оилаҳо андуҳгинанд, сокинон маҷбур шуданд хонаҳояшонро тарк кунанд. Ҳазорҳо хона, корхона, заминҳои кишоварзӣ ва воситаҳои зиндагӣ несту нобуд гаштаанд, ки як манзараи эҳсосотӣ боқӣ гузоштаанд.
Дар ҳоле, ки умед боқӣ мемонад ва бисёриҳо, аллакай, ба оянда менигаранд, рақамҳои мавҷудбуда манзараи ҳаяҷоноварро тасвир мекунанд. Вазифаи азими барқарорсозӣ на танҳо инфрасохтор, балки эътимод аст, зеро роҳи дарпешистода номуайяниҳо дорад. Ҳоло Лос-Анҷелес дар чорроҳа қарор дорад: оё он метавонад аз харобиҳо бархезад ва исбот кунад, ки ҳанӯз ҳам мизбони беҳтарин барои оташи олимпӣ аст? Ё ин сӯхтор осоре боқӣ мегузорад, ки ҳатто олимпиада онро бартараф карда наметавонад? Танҳо вақт нишон медиҳад, ки оё устуворӣ ва навоварӣ метавонад офатҳоро ба ғалаба табдил диҳад.
Маркази Калифорния қаблан ду маротиба, солҳои 1932 ва 1984 Бозиҳои олимпиро мизбонӣ карда буд, аммо ҳоло тақдираш номаълум аст. "Мо бояд бипурсем, ки оё ин офатҳо мумкин аст, ки дар давоми Бозиҳо так-рор шаванд", - гуфт С. Чадвик. Азбаски баъзе коршиносон аз чораҳои қатъӣ ҷонибдорӣ мекунанд, ба монанди кӯчондани Бозиҳо ба Париж, ки он ҷо маконҳои соли 2024 бетағйир боқӣ хоҳанд монд, дигарон устувории маҳаллиро ҳамчун дороии муҳим мешуморанд. Билл Деверел, муаррихи Донишгоҳи Калифорнияи Ҷанубӣ мегӯяд: "Андешаи он ки мо бояд Олимпиадаро лағв кунем, қобили қабул нест". Ба андешаи ӯ, буҳронҳои кунунӣ имкони омӯхтан ва кам кардани хатарҳои ояндаро ифода мекунанд.
Марк Дайерсон, муаррих аз Пенн Стейт бошад, пешниҳод мекунад, ки дар сурати рух додани офати бузург, мусобиқаҳоро мешавад ба минтақаҳои наздик тақсим кард. "Аз сар задани чунин офатҳо мутаассифам, аммо итминон дорам, ки Кумитаи байналмилалии олимпӣ барои чунин сенарияҳо як гурӯҳи ҳолатҳои фавқулода дорад", - гуфт ӯ.
Мушкилоти иқлими Калифорния чизи нав нест. Шамолҳои сангини Санта-Ана ва хушксолиҳои тулонӣ басомад ва шиддати сӯхторро дар ҷангал афзоиш доданд. Аммо маълумоти таърихӣ умедҳоро зинда мекунанд: июл, моҳе, ки бозиҳо ба нақша гирифта шудаанд, маъмулан бо мавсими авҷи ин шамолҳои харобиовар мувофиқат намекунад. Бо вуҷуди ин, таъсири тағйирёбии иқлим раднопазир аст. 
Ғайр аз омор, хисороти инсонии сӯхтор хеле калон аст. Тамоми оилаҳо, аз ҷумла, чемпиони собиқи олимпӣ Гари Холл, ки на танҳо хонааш, балки медалҳояшро низ аз даст додааст, бесарпаноҳ мондаанд. Сифати ҳавои Лос-Анҷелес ба сатҳи хатарнок расидааст ва ба баҳси марбут ба имконпазирии бозиҳо ҷанбаи иҷтимоӣ зам кардааст.
Кумитаи тадорукоти LA28 бо хушбинӣ вокуниш нишон дода, ба хадамоти фавқулода изҳори сипос ва устувории шаҳрро таъкид кард. Вале шореҳи варзиш Чарли Кирк даъват кард, ки бозиҳо ба шаҳрҳои амнтар, ба монанди Даллас ё Майами кӯчонда шаванд.
Бо вуҷуди монеаҳо, Лос-Анҷелес ҳамчун чароғи руҳияи олимпӣ боқӣ мемонад. Губернатори Калифорния Гэвин Нюсом таъкид кард, ки чорабиниҳои дарпешистода, ба монанди Ҷоми ҷаҳонии футбол дар соли 2026 мавқеи шаҳрро ҳамчун як маркази ҷаҳонии варзишӣ боз ҳам мустаҳкам мекунад. "Ин танҳо як мушкилот нест, як имкони амал кардани муштарак аст", - мегӯяд Г. Нюсом.
То соли 2028 Лос-Анҷелес вазифаи таъмини мувозинати барқарорсозии пас аз сӯхтор, коҳиш додани хатари иқлим ва ташкили як чорабинии ҷаҳониро, ки рамзи ваҳдат ва устуворӣ аст, бар уҳда дорад. Ҷаҳон мушоҳида мекунад, ҳарчанд ин шаҳр аз оташ осеб дидааст, аз умед пур мебошад: ояндаи худро дар давраи номуайянии афзоянда муайян мекунад. 

Умаралӣ САФАРАЛӢ, “Ҷумҳурият”